مه آلودگی ذهنی به خودی خود یک بیماری نیست اما نشانه ی بسیاری از بیماری های دیگر است. این اختلال علایمی مانند اختلال در حافظه، عدم وضوح ذهنی، ناتوانی در تمرکز و ضعف تمرکز، به همراه دارد. برخی از افراد مه آلودگی ذهنی را به خستگی روانی توصیف می کنند. بسته به شدت مه آلودگی ذهنی، می تواند در محیط کار یا مدرسه باعث ایجاد مشکلاتی شود. اما لزومی ندارد که به طور ثابت باعث مشکل در زندگی شود.
مه آلودگی ذهنی دقیقا چیست؟
همانطور که گفتیم مه آلودگی ذهنی به طور خاص یک بیماری نیست، بلکه مجموعه ای از علایم است. در این حالت فرد می داند که ذهنش کارایی لازم را ندارد. از آن جا که مه آلودگی ذهنی طیف وسیعی از مغز را درگیر می کند، می تواند علایم متفاوتی داشته باشد. مثلا ممکن است انجام یک کار معمول را فراموش کنید. مثلا ناگهان نام افراد را فراموش کنید. مثال دیگر می تواند زمانی باشد که در حال حساب کردن پول چیزی هستید و مابین اعداد گم می شوید و نمی دانید که چقدر هستند.
دلایل مه آلودگی ذهنی چیست؟
دلایل متعددی برای به وجود آمدن مه آلودگی مغزی وجود دارد. تنها زمانی می توانید این مورد را درمان کنید، که علت آن را به درستی شناسایی کرده باشید. در اینجا به بررسی 6 دلیلی می پردازیم که افراد به علت وجود آن ها دچار مه آلودگی ذهنی می شوند.
1.استرس
استرس مزمن می تواند باعث ایجاد فشار خون شود. همچنین استرس می تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و سبب افسردگی نیز بشود. استرس باعث خستگی روحی می شود. وقتی ذهن خسته است تمرکز کردن، استدلال و تفکر منطقی مشکل است. به همین دلیل استرس طولانی مدت هم سبب آسیب های جسمی و هم روانی می شود.
2. کمبود خواب
کمبود خواب و خواب کم می تواند در عملکرد صحیح مغز اختلال ایجاد کند. 8 تا 9 ساعت خواب شبانه برای اکثر افراد توصیه می شود. کم خوابی سبب خستگی و کدر شدن ذهن می گردد. در این حالت فرد احساس منگ بودن می کند و ذهن تسلط کافی به محیط اطراف ندارد.
3. تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی مورد دیگری است که می تواند سبب ایجاد مه آلودگی ذهنی گردد. سطح هورمون های استروژن و پروژسترون در دوران بارداری تغییر می کند. تغییر این هورمون ها می تواند بر حافظه نیز اثر بگذارد و باعث اختلال شناختی کوتاه مدت شود.
در مورد مشابه اما عکس، سطح هورمون ها در دوران یائسگی کاهش می باید و سبب کم شدن تمرکز، اختلال در حافظه و ایجاد مه آلودگی ذهنی می شود. در این حالت فرد حس می کند انگار ذهن خالی است.
4. رژیم غذایی
رژیم غذایی نیز می تواند بر کارکرد مغز اثر بگذارد و سبب ایجاد مه آلودگی ذهنی شود. ویتامین B12 برای عملکرد صحیح سیستم مغزی ما ضروری است. وقتی مقدار این ویتامین کم است، سبب ایجاد مه آلودگی ذهنی می شود.
حتی بعضی از آلرژی ها و حساسیت های غذایی نیز می توانند در این قضیه دخیل باشند. موادی مانند آسپارتام، بادام زمینی و لبنیات می توانند از مجرمین این قضیه باشند. برای برگشت به حالت عادی، کافی است مواد غذایی حساسیت زا را از رژیم غذایی حذف کنید.
5. مصرف داروهای خاص
اگر در هنگام مصرف دارویی متوجه مه آلودگی ذهنی شدید، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. حالت منگ بودن و خلا ذهنی از نشانه های مه آلودگی ذهنی است. پس عوارض مصرف برخی از داروها را مدنظر داشته باشید. با تغییر داروها یا جایگزین کردن آن می توان از ایجاد این حالت جلوگیری کرد.
همچنین بعد از درمان سرطان نیز ممکن است فرد دچار حالت مه آلودگی ذهنی شود. این بیماری از عوارض داروهای شیمی درمانی بر روی مغز است.
6. شرایط پزشکی و بیماری ها
شرایط پزشکی مرتبط با التهاب یا خستگی نیز مسی تواند باعث ایجاد مه آلودگی ذهنی شود. تغییر در سطح گلوکز خون نیز می تواند باعث ایجاد مه آلودگی ذهنی شود. یکی از علایم خستگی ذهنی و سندروم خستگی مزمن، احساس خستگی و مه آلودگی ذهنی برای بیشتر از شش ماه است.
افرادی که فیبرومالیژیا دارند، ممکن است به طور روزانه دچار این حالت شوند. سایر شرایط پزشکی که می توانند باعث ایجاد مه آلودگی ذهنی شوند به ترتیب زیر هستند:
- کم خونی می تواند سطح کلی اکسیژن و انرژی بدن را پایین بیاورد و باعث این بیماری نیز شود.
- افسردگی
- دیابت
- سندروم شوگرن
- میگرن
- بیماری آلزایمر
- کم کاری تیروئید
- کم آبی بدن
- بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس، آرتریت و مالتیپل اسکلروزیس نیز می توانند باعث ایجاد این حالت ذهنی شوند.
مه آلودگی ذهنی چگونه تشخیص داده می شود؟
در صورت ادامه دار بودن حالت منگی و خلا، باید به پزشک مراجعه کنید. یعنی اگر بعد از مدتی نتوانستید به طور شفاف فکر کنید و به یاد بیاورید احتمالا دچار مه آلودگی ذهنی شده اید. متاسفانه تنها با انجام یک آزمایش نمی توان مه مغزی را تشخیص داد. پزشک برای پی بردن به این موضوع باید بدن را از لحاظ بیماری های زیادی بررسی کند و از خود شما نیز سوالاتی بپرسد.
برای تشخیص مه آلودگی ذهنی، سلامت روان فرد، سطح هورمون ها، رژیم غذایی، سطح فعالیت بدنی، داروها و مکمل های مصرفی بررسی می شوند.
حتما در مورد همه بیماری ها، همیشه تمامی علایم را با پزشک خود در میان بگذارید. مثلا در هنگام کم کاری تیروئید، علاوه بر خشکی پوست، شکننده شدن ناخن و موها، ممکن است دچار مه آلودگی ذهنی نیز بشوید.
پزشک با انجام آزمایش خون می تواند علت ابتلای شما مه آلودگی را تشخیص دهد. در این آزمایش سطح گلوکز خون، عملکرد کلیه و کبد، کم کاری تیروئید، کمبودهای تغذیه ای، عفونت ها مورد بررسی قرار می گیرند. بر اساس نتایج به دست آمده پزشک تعیین می کند که آیا آزمایش های بیشتری لازم است یا خیر.
سایر ابزارهای تشخیصی ممکن است شامل عکس برداری از اندام های داخلی با استفاده از اشعه ایکس، MRI یا سی تی اسکن باشند. همچنین ممکن است پزشک سابقه آلرژی را به یک سری بیماری های خاص مورد بررسی قرار دهد. بررسی اختلالات خواب نیز در تشخیص مه آلودگی موثر است.
نحوه درمان مه آلودگی ذهنی به چه صورت است؟
درمان این بیماری به علت آن بستگی دارد. برای مثال اگر دچار کم خونی هستید، مصرف مکمل های آهن به ساخت گلبول های قرمز کمک می کند و علایم مه آلودگی ذهنی نیز کاهش پیدا می کنند.
در صورت تشخیص بیماری خود ایمنی، پزشک ممکن است داروهای کورتیکو استروئید یا داروهای دیگر را برای کاهش التهاب یا سرکوب سیستم ایمنی تجویز کند.
گاهی اوقات نیز بهبود مه آلودگی ذهنی با تغییر روند خواب، اصلاح رژیم غذایی، تغییر داروها میسر می شود. چند داروی خانگی برای بهبود مه مغزی وجود دارد که می توانید آن ها را امتحان کنید:
شب ها به مدت 8 تا 9 ساعت بخوابید.
استرس را با آگاهی از محدودیت های خود مدیریت کنید.
از نوشیدن الکل و کافئین به مقدار زیاد پرهیز کنید.
ورزش را به روتین زندگی خود اضافه کنید.
فعالیت مغزی را افزایش دهید و برای حل مسائل فکری و پیچیده داوطلب شوید.
فعالیت های لذت بخش خود را کشف کنید و آن ها را انجام دهید.
مصرف پروتئین، میوه و چربی های سالم را افزایش دهید.
سر انجام مه آلودگی ذهنی چه می شود؟
مه آلودگی ذهنی ممکن است خسته کننده باشد اما قابل درمان است. هیچ گاه علایم خود را نادیده نگیرید و به دنبال درمان آن باشید. مه آلودگی ذهنی در صورت عدم درمان می تواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. طبیعتا فردی که فراموش کار است و نمی تواند به خوبی تمرکز کند در محیط کار یا محیط درسی، چندان موفق نخواهد بود.
هنگامی که علت اصلی مه آلودگی ذهنی برطرف شود، علایم این بیماری نیز کاهش پیدا کرده و از بین می روند.
مه آلودگی ذهنی از منظر روان شناسی
مدل مفهومی مه آلودگی ذهنی یا مه آلودگی هوشیاری، مدلی است که سطح کلی هوشیاری مغز را که مسئول آگاهی به خود و تنظیم محیط است مختل می کند. این موضوع باعث مختل شدن سطح کلی هوشیاری فرد می گردد. در نتیجه بر افکار خود و محیط اطرافش تسلطی ندارد.
این مدل لزوما با خواب آلودگی همراه نیست. بیمار می تواند بیدار باشد اما، هنوز هوشیاری مبهمی داشته باشد. دقت کنید که منظور از مه آلودگی ذهنی، حالت خواب آلودگی نیست. به طور کاملا متناقض و پر تضاد، بیماران اعلام می کنند که بیدار هستند اما این بیداری به طور کامل نیست. بلکه هوشیاری آنان در سطح پایینی قرار دارد.
کاهش هوشیاری در اینجا به معنی خواب یا خواب آلودگی نیست، بلکه حالتی شبیه به کما دارد. فرد احساس ذهنی مه آلودگی ذهنی را تجربه می کند. به نوعی حس می کند تمام افکار و حالت ها مبهم هستند. آنان این تجربه را شبیه به رویا توصیف می کنند. زیرا در خواب فرد آگاهی خود نسبت به زمان، مکان و وقایع را از دست می دهد.
یکی از روان پزشکان تجربه ی مه آلودگی ذهنی خود را که بر اثر مصرف داروهایی خاص ایجاد شده بود را این گونه توصیف می کند: احساس خارج بودن از وقایع. یعنی فرد حس می کند که مانند یک رویا در حال نظاره ی وقایع است.
فرد در این حالت به قضاوت های خود بی اعتماد می شود، آگهی مبهمی دارد و نمی تواند مدت زمان طولانی را توصیف کند. مه آلودگی ذهنی با شخصیت زدایی و بی هویتی یکسان نیست. اگر چه ممکن است فرد این دو حالت را به طور همزمان تجربه کند و هر دو را به رویا تشبیه کند. بررسی بیشتر این موضوع جزء مباحث تخصصی روان شناسی است. اما در کل باید دانست که مه آلودگی ذهنی با دیگر بیماری های مشابه فرق دارد.
