افسردگی در زنان، تقریبان دو برابر آقایان رخ می دهد. نکته ی مهم در افسردگی این است که هیچ سن مشخصی ندارد. برخی از افسردگی ها به دلیل تغییرات هورمونی اتفاق می افتند. اما هیچ گاه تغییرات هورمونی به تنهایی باعث افسردگی نمی شوند.
افسردگی اساسی یک بیماری مزمن و شایع است. در سال 2010 افسردگی، دومین بیماری رایج در دنیا بوده است. وقتی مرگ های مربوط به افسردگی مانند خودکشی و سکته های مغزی را در نظر بگیریم، این بیماری، سومین بیماری در جهان از لحاظ آمار مرگ و میر است.
انجمن مطالعات آمریکا و کانادا، پیش بینی می کنند که تا سال 2030، افسردگی اولین بیماری جهان باشد. به علاوه هم اکنون نیز افسردگی در زنان بسیار شایع است.
سایر عوامل بیولوژیکی، شرایط زندگی، صفات ارثی و تجربه های شخصی، با خطر افسردگی ارتباط مستقیم دارند. در این مقاله به بررسی دلایل شیوع بالای افسردگی در زنان می پردازیم. برای تهیه ی این مطالب از مقاله ی علمی افسردگی در زنان کمک گرفته شده است که این مقالات در NCBI و Mayo clinic منتشر شده اند.
بلوغ
تغییرات هورمونی در سن بلوغ می تواند خطر افسردگی در زنان و دختران نوجوان را افزایش دهد. با این وجود تغییرات هورمونی و تغییرات خلقی ناشی از آن در دوران بلوغ طبیعی است و نمی تواند به تنهایی دلیل افسردگی فرد تلقی شود.
اما بلوغ اغلب با مسائل دیگری نیز همراه است که این مسائل ممکن است به افسرگی منجر شوند. از جمله ی این موارد می توان به:
- هویت یابی و مسائل جنسی
- درگیری و اختلافات با والدین
- افزایش فشار برای درس خواندن، ورزش کرد نیا رسیدن به سایر زمینه های زندگی
اشاره کرد.
اما نکته مهم تر این است که بعد از بلوغ نیز میزان افسردگی در زنان بیشتر از مردان است. از ان جا دختران معمولا به بلوغ زودرس می رسند، معمولا بیشتر از پسران در معرض افسردگی قرار دارند. تحقیقات نشان می دهند که شکاف جنسیتی در افسردگی، ممکن است برای تمام طول عمر ادامه پیدا کند.
سندروم پیش از قاعدگی و PMS
برای اکثر خانم ها دوران پیش از قاعدگی با اضطراب، افزایش حساسیت، درد و نفخ شکم همراه است. ما در مقاله ی 14 علامت سندرم پیش از قاعدگی به بررسی علامت های این دوران پرداخته ایم که می توانید با مراجعه به آن، با سندروم پیش از قاعدگی به طور کامل آشنا شوید.
تنها برخی از خانم ها سندروم پیش از قاعدگی را چنان شدید تجربه می کنند که باعث اختلال در زندگی و کار آن ها می شود. در بعضی مواقع ممکن است سندروم پیش از قاعدگی از حالت نرمال آن خارج و به PMDD منجر شود. این مورد نوعی افسردگی است که معمولا به درمان نیاز دارد.
تا به الان، نحوه ارتباط بین سندروم پیش از قاعدگی با افسردگی در زنان مشخص نشده است. اما تصور بر این است که تغییرات در چرخه استروژن پروژسترون و سایر هورمون ها، باعث اخلال در عملکرد مواد شیمیایی مغز مانند سرتونین می شود. سرتونین باعث کنترل خلق و خوی فرد می شود. کم شدن این انتقال دهنده ی سبب کاهش خلق می شود. به نظر می رسد تجارب زندگی و سایر عوامل محیطی نیز در این تجربه تاثیر دارند.
افسردگی پس از زایمان
یکی دیگر از انواع افسردگی در زنان، افسردگی پس از زایمان است. بسیاری از مادران پس از زایمان ناراحتی و غم را تجربه می کنند. مادران در این دوران بسیار تحریک پذیر و کم تحمل هستند. این علایم معمولا بعد از دو هفته بر طرف می شود. اما اگر علایم در دراز مدت ادامه پیدا کنند، افسردگی پس از زایمان اتفاق می افتد. افسردگی پس از زایمان شامل علایم زیر است:
- گریه کردن بیش از حد معمول
- عزت نفس پایین و حس اینکه مادر بدی هستید
- اضطراب یا این تفکر که هیچ حسی ندارید
- مشکل در خوابیدن، حتی هنگامی که کودک خواب است
- مشکل در عملکرد روزانه و ناتوانی از انجام امور روزانه
- ناتوانی در مراقبت از کودک
- افکار آسیب رساندن به کودک
- افکار خودکشی
افسردگی پس از زایمان یک بیماری جدی تلقی می شود و نیاز به مداخله ی سریع پزشک دارد. این افسردگی در زنان، 10 تا 15 درصد رخ می دهد. از دلایل این افسردگی در زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نوسانات عمده ی هورمونی که بر خلق فرد تاثیر می گذارند. تا قبل از زایمان سطح هورمون خون بالا است. بعد از زایمان این هورمون ها کاهش می یابند و عوارضی برای فرد دارند. از جمله این موارد می توان به افسردگی پس از زایمان و ریزش موی پس از زایمان اشاره کرد.
مسئولیت نگه داری از یک نوزاد تازه متولد شده و شیردهی
سابقه ی اختلالات خلقی و اضطرابی ( در صورتی که فرد سابقه ی تجربه این بیماری ها را داشته باشد، با احتمال بیشتری افسردگی پس از زایمان را نیز تجربه می کند)
نیازهای خاص نوزاد و مشکلات حین زایمان و بارداری
عدم حمایت اجتماعی یا حمایت اجتماعی ضعیف. این موضوع هنگامی تشدید می شود که اطرافیان فرد را سرزنش می کنند؛ مادری او را نادرست می دانند و او را درک نمی کنند. این افسردگی در زنان به شدت خطرناک است و خیلی سریع باید به پزشک مراجعه شود تا درمان صورت بگیرد.
یائسگی
خطر ابتلا به افسردگی در زنان، در دوران یائسگی بالاتر می رود. در هنگام ورود به دوران یائسگی، مرحله ای به نام پریمنوپوز وجود دارد. در این مرحله سطح هورمون ها به شدت در نوسان است. خطر افسردگی در زنان، در هنگام شروع یائسگی و در هنگام پایان یائسگی بالا است. زیرا در هر دوی این مراحل مقدار هورمون استروژن پایین است.
بیشتر زنانی که علایم یائسگی را تجربه می کنند دچار افسردگی نمی شوند. اما همراه بودن یائسگی با علایم زیر، احتمال افسردگی در زنان را افزایش می دهد.
- خواب منقطع، سبک یا کم
- اضطراب یا سابقه افسردگی
- وقایع استرس زا در زندگی
- افزایش وزن یا شاخص توده بدنی بالاتر از BMI
- یائسگی در سنین پایین
- یائسگی در اثر برداشتن تخمدان با عمل جراحی
شرایط محیطی و فرهنگ
اغلب موارد افسردگی در زنان، به خاطر شرایط زیستی گفته شده نیست. شرایط محیطی و عوامل استرس زای محیطی، نقشی عمده در افسردگی زنان دارد. اگر چه شرایط استرس زا برای مردان نیز وجود دارد، اما اغلب این شرایط بر روی زنان تاثیر بیشتری می گذارد.
یکی از دلایل افسردگی در زنان، قدرت اقتصادی نابرابر است. زنان، بسیار بیشتر از مردان در فقر زندگی می کنند. فقر باعث ایجاد نگرانی هایی در مورد آینده می شود. علاوه بر آن حضور در اجتماع و دسترسی به بهداشت نیز، مستقیما با شرایط اقتصادی در ارتباط است.
این شرایط می تواند باعث ایجاد احساس منفی و عدم کنترل بر شرایط زندگی شود.در نتیجه افسردگی در زنان، از عزت نفس پایین و فقر مالی نیز سرچشمه می گیرد.
بسیاری از زنان با وجود شاغل بودن در محیط خارج از خانه، همچنان مانند قبل کارهای خانه را نیز به عهده دارند. این موارد سبب شیوع بالای افسردگی در زنان می شود. در واقع خستگی ناشی از کار، به خستگی روانی می انجامد.
بسیاری از زنان، فرزندان خود را به تنهایی بزرگ می کنند. برای تامین مخارج زندگی مجبور می شوند در چند جا کار کنند و همچنان مراقبت فرزندشان باشند.
دلیل دیگر افسردگی در زنان، سو استفاده های جنسی است. زنانی که در کودکی یا بزرگسالی مورد تعرض قرار گرفته اند، نسبت به کسانی که این آزار و اذیت ها را تجربه نکرده اند، بیشتر دچار افسردگی می شوند.
علاوه بر مواردی که در بالا گفته شد، افسردگی در زنان می تواند به دلیل مشکلات روانی دیگری نیز باشد. از جمله ی این مشکلات می توان به اضطراب، اختلالات اشتها( پر خوری یا کم خوری عصبی) اشاره کرد.
سوء مصرف مواد مخدر
اعتیاد، دلیل دیگر افسردگی در زنان است. برخی از زنان افسرده، به مواد مخدر نیز اعتیاد دارند. در واقع می توان گفت که هم اعتیاد احتمال افسردگی را بالا می برد. هم اینکه افسردگی، احتمال گرایش فرد به مواد مخدر را بیشتر می کند. اعتیاد به مواد مخدر و سوء مصرف مواد، می تواند افسردگی را بدتر کند و درمان آن را دشوارتر سازد.
درمان افسردگی به چه صورت است؟
اگر چه درمان افسردگی سخت و مشکل به نظر می رسد اما ممکن است. در صورت مشاهده ی علایمی مانند: غم مداوم، احساس گناه یا ناامیدی، از دست دادن علاقه به چیزهایی که قبلا دوست داشتید، تغییرات قابل ملاحظه در روند خواب( مانند بی خوابی یا خواب زیاد)، خستگی، دردها و علایم جسمی بدون دلیل، مشکل در تمرکز کردن و کاهش حافظه، تغییرات در اشتها، درد بدنی و احساس اینکه زندگی ارزشی ندارد، به افسردگی توجه داشته باشید.
در صورت مشاهده ی این موارد به روان پزشک یا روان شناس مراجعه کنید. به یاد داشته باشید که افسردگی در زنان هم شایع و هم قابل درمان است. اگر خودتان را در معرض افسردگی می بینید، کمک گرفتن از دیگران را، از خودتان دریغ نکنید.
کلام آخر
شیوع افسردگی در بین زنان 1.7 مردان است. تحقیقات نشان می دهند که زنان نسبت به مردان، حساسیت بیشتری نسبت به روابط بین فردی نشان می دهند. در حالی که مردان بیشتر روی مسائل شغلی و خارجی تمرکز دارند.
زنان انواع خاصی از بیماری های مربوط به افسردگی را تجربه می کنند. بیماری هایی مانند بد ریخت انگاری، اختلالات اضطراب، سندروم پیش از قاعدگی و اختلال اضطراب پس از یائسگی. این موارد با تغییرات هورمونی زنان ارتباط مستقیم دارند. بنابر این یکی از علت های شیوع افسردگی در زنان، عوامل بیولوژیکی و زیستی است.
تحقیقات نشان می دهد که استفاده از هورمون درمانی در دوره ایی مانند یائسگی، بر کاهش علایم افسردگی در زنان، تاثیر مثبت می گذارد. زیرا کاهش استروژن، مستقیما با بالا رفتن احتمال افسردگی در زنان ارتباط دارد.
ممکن است این سوال برایتان ایجاد شود چرا در مردان که استروژن ندارند، میزان افسردگی کمتر است؟
طبق تحقیقات منتشر شده، در مغز مردان، تستوسترون ترشح شده، تبدیل به استروژن می شود. علاوه بر آن وجود گیرنده های آندوژن در مردان سبب محافظت آن ها از افسردگی می شود. نکته قابل توجه در اینجا این است که هورمون های مردانه، برخلاف زنان، دارای چرخه نیست. پس نوسانات هورمونی در آنان به این اندازه وجود ندارد. علاوه بر تاثیر تفاوت های هورمونی در میزان افسردگی در زنان و مردان، طبق تحقیقات تفاوت هایی در مدار مغز نیز سبب تفاوت این آمار شده است.
علاوه برتمامی موارد ذکر شده، این امر می تواند ریشه در تفاوت های ژنتیکی و سبک زندگی نیز داشته باشد.
